Hüzünlüyəm, çünki gedirsən - Çağdaş Litva şeiri
Antanas A.Yoninas - görkəmli Litva şairi, tərcüməçi. Vilnüs Universiteti filologiya faküləsində təhsil alıb (1971-1976). Uzun müddət “Vaqa” nəşriyyatında çalışıb (1976-1993),”Baltijos TV“də ədəbi proqramların aparıcısı olub. Litva Yazıçılar Birliyinin və Litva PEN Mərkəzinin üzvüdür, bir müddət birliyin sədri (2011-2018) vəzifəsində çalışıb.
1977-ci ildə ilk poetik kitabıyla (“Qaratoyuq kimi bir il”) debüt edib. Əsərləri onlarla dilə tərcümə olunub.
Hötenin “Faust”, Lessinqin “Müdrik Natan” əsərlərini litva dilinə tərcümə edib.
Bir xeyli nüfuzlu ədəbi mükafatlara, həmçinin Litva Sənət və Mədəniyyət Milli Mükafatına (2003) layiq görülüb.
Qəfəsdəki quş
Həbs olunmuşam
çubuqlardan
dörd divar arasında
görən bu dörd divar
mənim bu dörd divarım nə görür
nə görür ki, beləcə zillənib baxırlar bir-birinə
mənimsə başqa bir yerim yoxdur
Nə zamanı göstərən saatım var
nə məni göstərən aynalarım
bəs onda niyə və nəyə
eyham edir günahlandırır məni
bu suçsuz uşaq baxışları
Bax burda həbs olunmuşam səhərimlə bərabər
axşamlarım da mənimlə bu zindanda oynayır
bir damla yaş yanağımda üzüaşağı sürüşür
o əski saf musiqini
təkrarlayaraq
Axı bilirdim bilirdim ki
başqasını istəmirəm
axı bilirdim bilirdim
sən də istəmirsən başqasını
o gözəl arzu
indi burda həbsdədir.
İstəmirəm
Xilaskarlarımdan istəyim yox
Himayədarlarımdan istəyim yox
İstəyənlərdən istəyim yox-
--------------------------- Gözəl gündü
uzaqda bir dəlisov uşaq
kəllə vururdu
qar təpəciyinə
düşünürdüm ki mümkündür hələ
uşaqlığa qayıtmaq, uşaqca o qəzəbi
yenə duymaq,
amma ölmək
heç asan deyilmiş. Himayədarlarıma
inanmıram
əgər havalanmayıbsa başım
heç bir istəyim yox,
amma sən məni yenə də bağışla Rəbbim.
Şəhərdə payız
Utanırsan, gülümsəyirsən, quşarmudu allanır,
budur payız da küçələrə doğru sürünür,
sənət barədə fikirlər, mışyak kimi zəhərli,
zəhərli daş barədə fikirlər,
pilləkənlər arasında siqaret çəkirəm, radiomələyi
hönkürür, işıq sürətiylə ucuzlaşan
günlərimizin dəyərinə
ağlayır,
işıq öz işindədir, indi tələskən-tələskən silir damcıları
yayın molbertindən,
günlər axır daşqın çaylarda
köpüyü allanan sular kimi,
bozumtul asfaltda ülduzabənzər yarpaqlar sayrışır
sanki deyilməmiş sözdü ağızda vurnuxur,
zaman hər şeyi yuyub aparır, günahı da aparsaydı barı,
amma o da artıq yoxdur,
pəncərənin ağzında siqaret çəkirəm və daha səni tasın önündə
əyilən görmürəm, Veneram mənim,
orda uzaqda, dağ gölünün yanında, işıqların bərqində
sən yağışın yüngül niqabıyla yaşmaqlanmısan,
budaqların hörüyü arasından əllərini qızıla boyayır
tutqun buludlardan arabir sıyrılan günəş,
nə qədər görüşən addımlar var, nə qədəri rastlaşmayıbdı,
burda, keçmiş bələdiyyə binasının yanında,
nə qədər şəhvani arzuları aparır özüylə
ratlaşmayan addımların əks-sədası,
nə qədər deyilməmiş şeylər gizlənir bağlı qapıları arasında
şirniyyatçıların, bərbərlərin və apteklərin,
ağırdı günü dala qaytara bilməmək, ağırdı
günah kimi əldən verdinsə,
yenə də yaz şüşə kimi soyuqdu, bu dəfə
xatirələrin sandıqçasında, alabəzək məxmərdə,
sən yenə də dolaşırsan yağışın altında, quşarmudunun altında
ağlasığmaz bir şey gətir mənə
sevgilim...
Şeir yazılır
Mart, gözləntinin ağacı,
qırovu ərimiş budaqlarda
özünü hələk eləyən sərçələr-
solğun alp yamaclarında,
yazın divar yazıları
və əlinin içiylə
mənzərəinin masa kimi yastı səthində
təqt tutan
qışın səbirsizliyi,
aprel, təəssüf ayı,
hüzn və tövbə ağacı,
qara rüzgar gülü kimi dolaşalar,
minlərlə dolaşa,
eyni boyda dəmiyolu quşları,
bənd olubdur
tozlu qovaqlara,
may, nakam arzular ağacı,
kiçik xəyanət çiçəkləriylə örtülü,
düyünlü köklər arasında
xoşallanan vacib görünüşlü tovuz quşları-
lələkləri zəhərli ilahi atlar,
bir əlimdə dünyanın çəngi,
o biriylə mis simlərndə gəzişirəm,
səmayla danışıram,
köklərim caynağının iynəsiylə
ürkək-ürkək yeri cırmaqlayır.
Oktyabr, qarçiçəyi
Ağac köklərinə dəyib-dolaşıb
gün keçir, axşamlar dağıdır südü
yuvası ağzına qarşıqaların-
saplaq tək daşıyır qarışqa günü
daşıyır günbəgün, daşıyır yenə,
günlər öz südündən kəsilir gerçək,
yayxanır payızın qucağına yay,
yamacda payızı gövşəyir inək;
açar qarçiçəyi oktyabrda, açar, valla açar, hələ vaxta var
amma ki dirçəlməz çəmənin beli,
səmanın əmcəyi dolur, hey dolur, sabahın qarıyla dolur beləcə,
sürüşür buz üstə qaçağan quşlar
don vurmuş budaqdan qovlayanda qış-
az qalıb onu da zaman qovlayar.
Narsisin dəyişməsi
O güzgüdür, boğulmaq üçün
onlar şahmat taxtasında
beton meydandakı kimi qaçışırlar
iblis qadını və qaranquşu udur
saatlar payıza hamilədir
və güzgü, boğulmaq üçün
geri dönürəm on il gecikməylə
gözlərim köz kimi işım-işım yanır
sən burulğanda boğuldun
ermitajları, arbatları gözləmədən
və güzgü, boğulmaq üçün
sən bu solğun dünyada yaşadın
zəhərli karatlarla ölçə bilməzsən onu
bu yerdə beşinci çevrədə olmaq lazımdı
Dantenin axtardığın dəhşətlərində
o güzgüdür, boğulmaq üçün.
Otaq
otaq vətənimdir
burda yuxuya gedirəm axı səninlə
açarlar qapıdadır
radio susur
bütün kadril və polkalarıyla
vətənim bu otaqdadır
zamanı gələndə burda da öləcəm
sən çobanın dağlara qoyunlarını
qovduğu qırmancı kimi çeviksən
hüzünlüyəm, çünki gedirsən
demək mən də kitaba qurşanacam
bizim barəsində susduğumuz
keçmişimizin kitabına
Tərcümələr: Səlim Babullaoğlunundur